Dijital Çekimin Altın Kuralları
Bazen küçük detaylara dikkat etmediğimiz için çekilmeye değer kareleri kaçırırız. Sürekli akılda kalabilecek birkaç püf noktasını bilmediğimiz için dert yanarız ama eve döndüğümüzde sorunun ne olduğunu dahi unutabiliriz. Bazen küçücük önlemleri atladığımız için geri dönüşü olmayan sıkıntılar yaşayabiliriz; örneğin tatile, pili şarj aletinde bırakarak çıkarız. Oysa küçük birkaç püf noktasını aklımızda tutarak tüm bu dertleri bertaraf etmek mümkün. Sizler için her zaman, her dijital fotoğrafçının işine yarayabilecek irili ufaklı püf noktaları hazırladık.
Zamanı tutmak mümkün değil. Yaşadığımız her özel an, gördüğümüz her görüntü zamanın hoyrat çarkında yaşanmışlıklar denizinin dibine doğru yola çıkıyor, belgelenmemiş damgasını sırtında taşıyarak unutulmuşluk hapisanesinin bilinmeyen hücrelerine doğru yer alıyor. Dijital çekimin altın kurallarının zamanın tutulamaz olmasıyla ne alakası var, demeyin. O tek bir anı belgeme fırsatı elinizdeyken, yok yere objektifinizden kaçırabilirsiniz ya da belki objektiften içeri istediğiniz gibi sokamayabilirsiniz. Birgün çok güvendiğiniz dijital kameranız sizi yarı yolda bırakabilir. Neden? Altın kurallardan bir ya da birkaçını atlamış, göz ardı etmiş, hiç düşünmemiş olduğunuz için mi? Türkiye’de hiçbir fotoğraf ve bilgisayar dergisinde şöyle işe yarar pratik püflerin kısa kısa yer aldığı bir dosya konusu hiç yazılmadığı için mi? Yalan değil, o zaman bundan sonra bunu kimsenin söylemesine izin vermemek için üzerimize düşeni yapalım.
Sizler için altı anabaşlık üzerinden 66 püf noktası çıkardık. Çekim öncesi, çekim süreci, farklı ışık ortamları, bilgisayar ve makine bakımı, baskı, uyarılar ve önlemler şeklinde ayırdığımız bu anabaşlıkların haricinde sorun çözümleri ve profesyonel kullanıcılar için işe yarayacak bir kontrol listesi de dosyamızda yer alıyor
Çekim Öncesi İşinize Yarayabilecek İpuçları
Çekime başlamadan, yani deklanşöre basmadan, hatta daha kamerayı bile açmadan önce alacağınız bazı önlemler, dikkat edeceğiniz ufak noktalar özellikle kameranızı verimli kullanmanız için artılar sağlar.
1) Pillerinizi dolu tutun
Fotoğraf çekmeyi düşündüğünüz aktivitelere pilinizi şarj etmeden çıkmayın. Pillerin ortalama iki saatte dolduklarını düşünürseniz bu işi bir gün önce akşamdan yapmakta fayda var.
2) Makineyi açıp boş çekim yapın
Kim bilir, eşiniz biten pilleri şarja takmış, kardeşiniz bellek kartını kart okuyucuda unutmuştur. O zaman çıkarken telaşla çantanıza attığınız kameranız ancak yakıtı ve konteyneri olmayan bir tır kadar faydalı olabilir. Çıkmadan çekeceğiniz tek, boş bir kare, pilin ve bellek kartının takılı olduğunu teyit etmeniz için en kolay yol.
3) Pilinizi bilin
Kameranızın ne tip pillerle çalıştığını bilmeniz sizi zor durumlardan kurtarabilir. Örneğin bazı makineler AA kalem pillerin yanı sıra tek kullanımlık CR-V3 lityum bataryalarla da kullanılıyor ve bunlar normal pillere oranla 3 kata kadar performans artışı sağlayabiliyor.
4) Yolculuk için kontrol listesi yapın
Tatile ya da yolculuğa çıkma durumları için kameranızın çantasında bir kontrol listesi (şarj aleti, yedek piller, yedek bellek kartı, kullanım kitapçığı, aktarım kablosu, vb...) taşımanız iyi olur.
5) Önizlemeye dikkat edin
Bazı dijital kamera modelleri Preview özelliği sunarlar. Bu özellik aktifken çektiğiniz pozları LCD ekranda görürsünüz. ‘Ok’ tuşuna basınca imaj belleğe kaydedilir. Bu tuşa basmadan başka işlem yaparsanız çektiğiniz görüntü silinebilir.
6) Kullanım kitapçığına özen gösterin
Bu kitapçık en zor durumlarda sizi kurtarabilecek yegane kaynaktır. Kameranızı alınca kitapçığı bir kez baştan sona okumanız pek çok sorunun daha çıkmadan yok olmasına yardımcı olur.
7) Flaşın gücünü bilin
Flaşınızın kaç metreyi aydınlattığını bilmeniz doğru pozlama yapmanıza yardımcı olur. Kullanım kitapçığında, özellikler bölümünde Flash Guide Numberisimli girdiye bakabilirsiniz. Burada gördüğünüz değeri kullandığınız diyaframa bölerseniz flaşınızın kaç metreyi aydınlattığını öğrenebilirsiniz. Örn: GN 9 diyafram 2.8 ise flaşın aydınlatabileceği uzaklık 9/2.8, yani yaklaşık 3.5 metre olacaktır.
Hangi bellek kartına kaydediliyor
Bazı dijital kameralar birkaç bellek tipine destek verirler. Çektiğiniz fotoğrafların bunlardan öncelikle hangisine kaydedileceğini seçebilirsiniz. Bunun için (varsa) kameranın Setup menüsünden Primary Media (birincil ortam) seçeneğine göz atabilirsiniz.
9) Bazen sıfırlamak gerekir
Kimi zaman menülerde o kadar çok ayarı değiştirirsiniz ki, çektiğiniz fotoğraflar sizi tatmin etmemeye başladığı zaman hangi ayarın buna sebep olduğunu bulamayabilirsiniz. Bu zamanlarda ürünün fabrikadan çıktığı anda sahip olduğu ayarlara dönmek işe yarayabilir. Setup menüsünden Reset All, Master Reset ya da Restore Factory Defaults (hepsi aynı işi yapar, daha farklı isimlerle de karşılaşabilirsiniz) seçeneğine gelin, emin misiniz sorusunu ‘Yes’ diyerek onaylayın.
10) LCD ekranın parlaklığını ayarlayın
Setup menüsünden LCD Brightness ayarını değiştirerek, LCD ekranın parlaklığını düşürebilir ya da yükseltebilirsiniz. Güneşli havalarda bu ayarı arttırın. Karanlık ortamlarda da gözleriniz rahatsız oluyorsa kısabilirsiniz.
Fotoğraf Çekerken İşinize Yarayacak İpuçları
Fotoğraf çekerken bazı detayları göz önünde tutarak, hızlı ve tatminkar kalitede (net, doğru pozlanmış, işe yarar) kareler elde edebilirsiniz. Bu ipuçları size çekim sırasında hız ve süreklilik de katacak.
1) Pilin ömrü açısından LCD ekran
Pilinizin daha uzun bir süreçte bitmesini, yani daha fazla dayanmasını istiyorsanız LCD ekranı her fırsatta kapatın. Bu mümkün değilse kameranızı kapatın. Elektronik vizör (EVF) var ise bunu kullanmayı alışkanlık haline getirin.
2) Pili korurken enstantane kaçırmayın
Kameranız uzun sürede açılıyorsa ve siz kameranızı açana kadar kaçabilecek özel kareler varsa kameranızı kapatmayın, bunun yerine LCD ekranı kapalı tutarak vizörden çekim yapın.
3) Pilin ömrü açısından flaş
Flaş da pilin erken boşalmasına neden olan önemli etkenlerden biri. Pilinizin azaldığını hissediyorsanız mümkün olduğunca az flaş patlatmaya çalışın, boşa kurşun atmayın.
4) Bırakın otomatik kapansın
Kameranızı açık unutmaya ya da yanlışlıkla açılmalara karşı korumak için Auto Power Off seçeneğini kullanabilirsiniz. Setup menüsünde çeşitli isimlerle yer alan bu seçenek sayesinde kameranızın iki dakika işlem yapılmaması halinde kapanmasını emredebilirsiniz.
5) Optik zoom, dijital zoom’a karşı
Dijital zoom’u hiç kullanmasanız da olur, büyük çektiğiniz fotoğrafları daha sonra evde kırpıp “dijital zoom” elde edebilirsiniz.
6) Kırmızı ışıkta geçmeyin
Kameranın üzerinde, özellikle vizörün yanında küçük kırmızı, yeşil yanıp sönen ya da sürekli yanan ışıklar vardır. Bunlar otomatik netleme yapılıp yapılmadığı, flaşın hazır olup olmadığı gibi önemli konularda bilgi verirler. Kısacık bir zaman ayırıp kullanım kitapçığından bu ışıkların anlamını öğrenmeniz yararınıza olur.
7) Titretmemek için enstantane hızını bilin
Ayarlara müdahale edebildiğiniz bir ürün kullanıyorsanız büyük ihtimalle enstantane hızını (shutter) çekmeden önce görebilirsiniz. Bu sayı 1/40 (bazen sadece 40 görünür) ve üzerinde tutmaya çalışın.
Doğal tripodlar kullanın
Düşük ışık koşullarında ya da uzun süreli pozlamalarda makineyi sabitlemek için dirseğinizi vücudunuza dayayabilir, kapı ve pencere pervazlarına dayanabilir, masa, kitap gibi nesneleri sehpa niyetine kullanabilirsiniz.
9) Düşük ışık koşullarında diyafram açın
Diyafram (aperture) değeri ne kadar küçük olursa, içeri o kadar çok ışık girer. Düşük ışık koşullarında mümkünse diyaframı açın.
10) Belleğiniz kadar çekin
Kaç megabayt belleğe sahip olduğunuzu bilerek karelerinizi dengeli çekin.
11) Belleğin verimli kullanımı için çözünürlük
16MB’lık bir bellek kartına 6 megapiksellik normal kalitede 13 fotoğraf sığarken, 3 megapiksellik 26 fotoğraf sığar. Eğer çözünürlük çok önemli değilse daha çok fotoğraf çekmek için Resolution değerini düşürebilirsiniz.
12) Sadece e-posta eki olarak gönderilecekler
E-postalarda dosya boyutu önemli olduğu için çektiğiniz 3-5 megapiksellik fotoğrafları küçültmeniz gerekecek. Bunun yerine sadece e-posta ile göndermeyi planladığınız fotoğrafları VGA veya SVGA çözünürlüklerinde çekin.
13) Belleğin verimli kullanımı için Jpeg kalitesi
16MB’lık karta iyi kalitede 6 megapiksellik 6 fotoğraf sığarken normal kalitede 13, düşük kalitede 33 fotoğraf sığıyor. Düşük kaliteyi (basic) pek tavsiye etmiyoruz; ancak Normal (iyi) ile Fine (daha iyi) kalite fotoğraflar arasında fark göremeyebilirsiniz. O halde iki kat daha fazla fotoğraf çekmek daha cazip gelebilir.
14) Zaman ayarlı çekim
Karelere kendinizi de eklemek için fotoğraf makinesini sabitleyip zaman ayarlı çekime ayarlayın. Ekranda kronometreyi andıran bir işaret göreceksiniz. Deklanşöre bastıktan 10 saniye sonra fotoğraf çekilecek.
15) Az ışığa ISO takviyesi
Dijital kameraların ISO ayarları değişebildiği için titreme olabilecek durumlarda ISO seviyesini biraz yükseltmekte fayda olabilir. Çok fazla yükseltirseniz görüntü kirliliği (noise) ortaya çıkacaktır.
16) Kırmızı gözlere son
Düşük ışık koşullarında flaş çaktığınızda gözler kırmızı çıkar. Bunun sebebi göz irisinin açık olması ve flaşın gözümüzün arka tarafındaki ağ tabakasını aydınlatmasıdır. Bunu önlemek için kameralarda kırmızı göz engelleyici flaş modları mevcut. Flaş ayar düğmesine göz resmi çıkana kadar birkaç kere basarak kırmızı gözü engelleyici sistemi devreye sokabilirsiniz. Flaş tuşuna birkaç kere basmanız gerekebilir.
17) Kırmızı göz engelleyici için uyarı
Kırmızı göz engelleyici sistem arka arkaya birkaç flaş çakarak irisin küçülmesini sağlar. Fotoğraf en son flaş çaktığında çekilmiş olur. İlk flaş çaktığında fotoğraf çekildi sanıp pozisyonlarını bozmamaları için çektiğiniz insanları uyarın.
18) Flaşın kapalı olması gereken yerler
Kimi yerlerde ışık az ama bir o kadar güzeldir. Flaş bütün büyüyü kaçırabilir. Dijital kullanıyorsunuz, flaş kapalı çekimler denemekten çekinmeyin. Nasıl olsa bedava...
19) Manzarada her yer net olsun
Kameranızın diyafram (aperture) ayarını değiştirebiliyorsanız, bunu ne kadar yüksek bir değere getirirseniz fotoğrafta o kadar daha çok netlik elde edersiniz. Tabi ışık koşullarını göz ardı etmeden.
20) İstediğin noktaya netle
Kameranızda otomatik netleme (autofocus) ile ilgili ayarlarda AF Area isminde bir seçenek varsa, bu ayar sayesinde LCD ekranda gördüğünüz istediğiniz bir alana netleme yapılmasını sağlayabilirsiniz.
21) Yaklaşmak iyidir
İnsan ve çevre fotoğraflarını bir arada çekerken, örneğin tarihi bir binanın önünde kardeşinizi çekecekseniz, kardeşinizi kompozisyona bit kadar yerleştirip tüm binayı çekmek yerine yaklaşın. Binayı ayrıca tek başına çekin. Bu iki fotoğraf çok büyük bir ihtimalle bilgisayarda da albümde de arka arkaya geleceği için kardeşiniz için “bu binanın önünde çekildi” etkisini en iyi şekilde verecektir.
22) Kopya çekin
Özellikle gezi-macera dergileri, turistik rehberler bunun için en iyi kaynaklardır. Bu fotoğrafları inceleyip nelere dikkat edildiğini, ne gibi araçlar kullanıldığını bulur ve uygularsanız kendi kompozisyonlarınızda kayda değer bir gelişme sağlayabilirsiniz.
23) Çiğ ışığa dikkat
Güneşin tam tepede olduğu öğlen saatlerinde çiğ bir ışık olduğundan sanıldığı gibi “en güzel fotoğraflar” çekilmez. Sabah ve öğleden sonra gibi ışığın yatay olduğu saatler daha uygundur.
24) Işık arkaya alınırsa
Arkadan ışık gelince fotoğraf çekilmemesi salık verilir. Hurafeleri yıkıp, flaşı açıp birkaç deneme yapmanızı öneririm.
25) Şirin göstermek için...
Bir insanı yukarıdan çekerseniz, ona şirin bir hava verebilirsiniz.
26) Büyük göstermek için...
Bir insanı büyük ya da şişman göstermek isterseniz aşağıdan çekin. Size tavsiyem hiçbir bayanı aşağıdan çekmeyin. Kötü fotoğraf çektiğinizi düşünecektir, haklıdır da...
Farklı Ortamlarda Çekim İçin İpuçları
Işık koşulları her zaman ideal değildir. Ya da sizin gördüğünüz ışıkla kameranın gördüğü bir olmaz. Bu gibi durumlarda birkaç küçük ayar, bilinmesi gereken bir iki püf noktası ile gurur duyabileceğiniz fotoğraflar çekebilirsiniz.
1) Yakın plan için makro
Bir objeye yarım metreden daha yakınsanız, kameradaki makro (macro) modunu aktif hale getirmelisiniz. Macro modu bir çiçek fotoğrafı ile sembolize edilir. Macro aktifken LCD ekranda bir çiçek resmi görürsünüz. Artık yaklaşın yaklaşabildiğiniz kadar börtüye böceğe...
2) Gece çekimlerinde flaş
Örneğin arkada güzel, ışıl ışık bir boğaz manzarası, önde siz ve karanlık gece. Doğrudan flaşlı çekim yaparsanız arkadaki manzara gözükmez. Flaşsız çekerseniz siz gözükmezsiniz. O zaman flaşın modunu gece moduna getirin. Makine perdeyi, arkadaki manzarayı pozlayacak kadar açık tutar, kapamadan hemen önce flaşı çakarak sizi de bu manzaranın içine net biçimde sokar. Bu teknikleri denemeyi alışkanlık haline getirin.
3) Yoğun kar olan ortamlarda çekim
Kar ve kumsal gibi açık rengin neredeyse tüm kadrajı doldurduğu durumlarda otomatik ışık ölçümü yanılır. Bunu telefi edip, çekmek istediğiniz konuların kara lekeler olarak değil de gerçek renklerinde görünmelerini istiyorsanız bir iki stop pozlama telafisi yapın, yani +/- şeklinde gördüğünüz EV ayarını +1 ya da +1.5 yapıp çekmeyi deneyin.
4) Uzun pozlamalar
Gecenin zifiri karanlığında uzun süre pozlayacağınız fotoğraflar sayesinde inanılmaz sonuçlar elde edebilirsiniz. Öyle bir iki değil, beş hatta on saniyeden bahsediyoruz. Kameranın kesinlikle sallanmaması gerekiyor. Geniş ve güvenli bir pencere pervazı bu işi görür.
Bilgisayara Aktarım ve Fotoğrafları İzleme
Çektiğiniz fotoğrafları o ya da bu şekilde kameranızdan çıkaracak, saklayacak, basacak, sevdiklerinizle paylaşacaksınız. Bu konuda da sizin için birkaç ipucumuz var.
1) Çıkarılabilir disk rahat olabilir
Eğer bilgisayarınıza fotoğrafları aktarırken sabit diskinizde dosya kopyalar gibi rahat biçimde çalışmak istiyorsanız, USB Mass Storage Driver’ı kurun. Bu pek çok kamera sürücüsüyle beraber kurulur. Böylece kamerayı bağladığınız anda bellek kartı “Çıkarılabilir Disk” olarak “Bilgisayarım” menüsünde belirecek. Mac kullanıyorsanız daha rahatsınız, çoğu makine için sürücü kurmanıza gerek yok ve disk masaüstünde görünüyor.
2) DSC ya da PCCam
Bazı ürünler bilgisayara bağlandığında nasıl davranması gerektiğini size bırakır. Setup menüsünde DSC (ya da Mass Storage Device) seçerseniz ürün çıkarılabilir disk gibi davranır. PCCam seçerseniz Webcam gibi davranır.
3) Video çıkışı ile televizyona bağlantı
Çektiklerinizi izlemek için her zaman bilgisayara ihtiyacınız yok. Bunları kameranızın video out çıkışından televizyonda da izleyebilirsiniz. Ancak çözünürlük bilgisayarda gördüğünüz gibi olmayacaktır, moraliniz bozulmasın.
4) Derli toplu olmakta fayda var
Fotoğraflarınızı daima farklı klasörlerde tutun ve bu klasörlere isim verin. Mümkünse bir kataloglama yazılımı edinin ve bununla arşivinizi kontrol edin.
Küçük Birkaç Uyarı ve Önlem
Fotoğraf çekerken dikkat etmeniz gereken birkaç küçük detayı da vermeden geçmeyelim. Bunlardan bazıları makinenizin uzun ömürlü olmasıyla, bazıları saygı ve hoşgörü faktörüyle ilgili.
1) İzin almadan çekmeyin
Bazı insanlar fotoğraflarının çekilmesinden hoşlanmaz. Tanımadığınız insanlardan izin almanızı tavsiye ederiz.
2) Yasak bölgelere dikkat
Bazı yerler (müzeler, askeri bölgeler, mağazalar) fotoğraf çekiminin yasak olduğu yerlerdir. Daha sonra sıkıntıya düşmemek ve sorun yaşamamak için bu tarz yerlerde fotoğraf çekip çekemeyeceğinizi öğrenmeniz iyi olur.
3) Bellek kartını çıkarırken...
Bellek kartı makine açıkken çıkarıldığında içindeki bilgiler zarar görebiliyor. Bu nedenle mutlaka makine kapalıyken bellek kartı takma çıkarma işlemlerini gerçekleştirin.
4) Flaş çakarken dikkat
Bazı hayvanlar flaştan ürkerler ve korkup saldırganlaşabilirler. Bu konuda dikkatli olmanızı öneririz.
5) Objektifin temizlenmesi
Objektifleri yumuşak bir dokuya sahip bir bezle yuvarlak hareketlerle temizleyin. Kesinlikle alkol vb. gibi çözücü maddeler kullanmayın. Bunlar lensin üzerindeki kaplamayı bozabilirler. Kum gibi sert cisimleri hava fırçası ile temizleyin.
7) Küçük ellerin gazabına uğramayın
Bebekler ilginç ve yeni olarak benimsedikleri her şeye merakla saldırırlar. Güzel sesler ve ışıklar çıkararak açılan kameranız onlar için oldukça ilgi çekici olabilir. Bu yüzden kameranızı bu küçük afacanların ulaşamayacağı yerlere kaldırmanızı öneririz.
8) Küçük ama ölümcül
Kumsal gibi küçük kum taneleriyle dolu bölgelerde makinenizi çok iyi koruyun. Bu tanecikler çok tehlikelidir.
Yapıyorum Ama Olmuyor
Kimi zaman her şeyi doğru yaptığınızı düşündüğünüz zamanlarda bile bir şeyler ters gider. Neyi yanlış yaptığınız bir türlü bulamazsınız. Bu gibi durumlarla bizler de sıklıkla karşılaşıyoruz. İşte en çok karşımıza çıkan “yapıyorum, olmuyor” durumları...
1) Dahili flaş çalışmıyor
Harici flaş aktif durumdadır ve dahili flaşı bloke ediyordur. External Flash: Offdurumuna getirmeyi deneyin. Bu durumun tersi de mümkündür. Harici flaşın çalışmadığı durumlarda aynı ayarı “On” konumuna alın.
2) Çözünürlük 1 megapikselde sabitlendi
Kameralar çok yüksek ISO değerlerinde yüksek çözünürlüklü çekim yapamayabilirler. ISO seviyesine bir göz atın 800-1600 gibi değerlerde kalmış olabilir. Değeri düşürüp çözünürlüğü tekrar arttırmayı deneyin. Sorun bu değilse kamerayı video modunda unutmuş olup olmadığınızı kontrol edin.
3) Çektiğim dosyayı izleyemiyorum
Çektiğiniz dosyayı bilgisayara kopyaladınız ama izleyemiyorsunuz. Dosya formatı tanınmıyor. Büyük ihtimalle RAW çekim yaptınız. Kameranızın Capture yazılımını kullanarak bu dosyaları açar, yaygın bir formatta (Jpeg, Tiff) kaydedebilirsiniz.
4) E-posta gönderemiyorum
Fotoğrafı çektiniz, e-posta olarak göndermek istiyorsunuz ama gitmek bilmiyor. Büyük ihtimalle Tiff ya da yüksek kalite Jpeg çekim yaptınız ve dosya boyutu çok büyük. Bir yazılımla bu dosyayı açıp boyutlarını 640 x 480 piksele düşürün, Jpeg formatında kaydedin, tekrar göndermeyi deneyin. (Diğer ayarların düzgün olduğunu varsayıyoruz.)
5) Kayıt uzun sürüyor
Fotoğrafı çektiniz ama dosya kaydı çok uzun sürüyor. Makineyi en yüksek kaliteye, sıkıştırmasız moda getirmiş olabilirsiniz. Kaliteyi düşürün ya da Tiff, Raw gibi formatlarda çekim yapmadığınızdan emin olun.
6) Kamera otomatik netlemiyor
Kamerayı AF durumuna getirin. MF’de kalmışsa netlemeyi sizin yapmanız gerekir.
7) Kamera AF’de de netlemiyor
Kameranın makro modunda olup olmadığına bakın. Yarım metre ve daha yakına netliyorsanız makro modunda olmalı. Daha uzağa netliyorsanız makro kapalı olmalı.
Kamera AF’de makroyu kontrol ettiğim halde netlemiyor
Kimi kameralar en dar açıda (en tele durumda) netleme sıkıntısı çekiyorlar. Bu sorunu açıyı biraz genişleterek çözebilirsiniz. Ayrıca netleme için çektiğiniz objedeki kontrast alanlara (yaka, gözler vb. gibi artalandan ayrışan keskin bölgelere) nişan alarak netleme yapmayı deneyin.
